Pewnego razu książę raciborski zaprosił swoich krewniaków na polowanie. Zjechali wszyscy do zamku na Ostrogu. Polowanie miało trwać dwa dni.

Pierwszego dnia książę ze swym parobkiem zabłądzili w lesie i trafili do ubogiej chaty. Ugoszczono ich tylko herbatką ziołową. Na pamiątkę tego wydarzenia książę kazał wybudować karczmę i nazwać ją „Nędza’. Karczma powstała, nocowali w niej podróżni i kupcy. Wkrótce koło niej przybudowała się wieś, która przyjęła swoją nazwę od karczmy. Tak głosi przekazywana z pokolenia na pokolenie legenda. Czy jest w niej choć ziarnko prawdy- nie wiadomo. Wiadomo natomiast, że miejscowość Nędza początkami swymi sięga XVII wieku. W 1620 roku baron Jan Mettich założył kilka osad, między innymi o nazwie „Bogata Nędza”. Według G. Rosche’go grodzisko Nędza sięga X wieku, a jego budowa nie została wówczas zakończona.

Rozwój Nędzy można datować na 1832 rok, kiedy to powstała szkoła. W 1844 rozpoczęto budowę jednotorowej linii kolejowej Kędzierzyn – Nędza -Racibórz, którą oddano do eksploatacji 1 września 1847 roku, a trzy lata później otwarto linię kolejową z Nędzy do Rybnika. W 1854 roku wybudowano nad stawem niedaleko dworca kolejowego młyn księstwa raciborskiego „Wiktor”, który spłonął w 1880 roku. W 1902 roku uruchomiono prywatną kolejkę wąskotorową księcia raciborskiego z Gliwic do Raciborza Płoni przez Nędzę. Dziś Nędza liczy około 3300 mieszkańców, a od 11 stycznia 1973 posiada status gminy w powiecie raciborskim. Przed II wojną światową istniała kronika parafialna, ale zaginęła ona w czasie działań wojennych. Jest jednak trochę wiarygodnych informacji z tego okresu uzyskanych od starszych ludzi. Będą to zaledwie zapiski dat i danych, mogące dać tylko częściowy obraz życia religijnego mieszkańców Nędzy.

Parafia pod wezwaniem Matki Bożej Różańcowej w Nędzy liczy sobie już niemal 100 lat. Dzisiaj nikt nie wyobraża sobie, że kościoła mogłoby nie być. A jednak do 1908 roku parafianie chodzili pieszo do kościoła świętej Jadwigi w Markowicach, gdzie proboszczem był ks. Alojzy Reif. W 1907 roku architekt z Bytomia przedstawił projekt wybudowania kościoła w Nędzy.

Teren pod budowę ofiarował parafianin pan Cieślik. 20 kwietnia 1908 roku poświęcono kamień węgielny, a 6 miesięcy później -dokładnie 4 października – ks. Alojzy Reif poświęcił nową świątynię. Ze względu na miesiąc październik kościołowi patronuje Królowa Różańca Świętego.

Kościół w Nędzy był filialny -podległy administracyjnie parafii w Markowicach. Pierwotnie nabożeństwa odbywały się kilka razy w tygodniu, później codziennie. W 1911 roku, po trzynastu latach pracy w Markowicach, ks. Alojzy Reif zostaje przeniesiony do Królewskiej Huty. Nowym proboszczem zostaje ks. Edgar Wolf. Trzy lata później, w maju, powstaje cmentarz w Nędzy tuż obok kościoła. Pierwszy spoczywa na nim wójt Nędzy Józef Czogalla. Wcześniej zmarłych grzebano na cmentarzu w Markowicach. 3 listopada 1918 roku do Nędzy przybyły siostry zakonne Zgromadzenia Sióstr Służebniczek Najświętszej Maryi Panny: siostra Medarda Kokot i przełożona Maria Armela Zimny. Zajmowały się opieką nad chorymi, biednymi i rozdzielaniem mleka dla niemowląt. Po ośmiu latach nakładem Niemieckiego Związku Kobiet w Raciborzu zbudowano klasztor, w którym umieszczono również przedszkole i kółko robót ręcznych. 21 kwietnia 1926 roku nastąpiło uroczyste poświęcenie klasztoru i przekazanie go przez władze powiatowe siostrom zakonnym i Gminie Nędza. W 1921 roku rodzina Śmieszek z Nędzy za cenę posagu zmarłej panny młodej ufundowała stacje Drogi Krzyżowej. W grudniu 1925 roku na pasterce pierwszy raz zapłonęły elektryczne lampy oświetleniowe w kościele.

Data 25 października 1926 roku jest bardzo istotna dla życia parafii, wtedy przybywa do Nędzy pierwszy stały duszpasterz ks. Jerzy Wotzka i od tej pory Nędza jest już samodzielną parafią.
2 stycznia 1927 roku w szpitalu w Bytomiu umiera fundator naszego kościoła ks. Alojzy Reif. Zgodnie z jego wolą pochowano go w Nędzy, po lewej stronie kościoła, nieopodal wejścia. Przy rozbudowie kościoła, w 1928 roku, nad grobem wybudowana została kaplica grobowa. W 1928 roku do parafii przydzielono wsie Górki Śląskie i Szymocice. Z tego powodu powiększono kościół. Dodano nawy boczne oraz wysunięto prezbiterium dalej na wschód. Równolegle budowano Dom Parafialny, który ukończono w 1930 roku. Staraniem ks. Proboszcza uzyskano na te inwestycje od Wojewódzkiego Biura Budowlanego w Opolu 120000 RM. Pomoc techniczną i nadzór nad budową sprawował architekt Józef Pack z Nędzy. 30 stycznia 1929 roku to dzień pierwszych prymicji w przebudowanym kościele w Nędzy. Swą mszę prymicyjną celebrował ks. Antoni Połomski. 5 października 1929 roku, w sobotę, przed odpustem zabrzmiał pierwszy raz głos trzech nowych dzwonów. Zostały zamówione w Apolda w Turyngii. W marcu 1930 roku ks. Proboszcz Wotzka zorganizował pierwsze misje święte w parafii. Odprawiali je franciszkanie o. Dominik i o. Alfred. 5 października 1930 roku Jego Eminencja ks. Kardynał Adolf Bertram dokonał konsekracji poszerzonego kościoła i poświęcił również Dom Parafialny pod wezwaniem Św. Jerzego. W każdą niedzielę ks. Wotzka organizował tam zebrania dla mężczyzn ( Männerverein ) i Kongregacji Mariańskiej ( Marianische Jungfrauen Kongregation ), która liczyła wówczas ponad 130 członków.

W latach 1928 -1930 została wybudowana kaplica cmentarna. Miała służyć jako kostnica, lecz rzadko służyła swemu przeznaczeniu. Przechowywano w niej rzeczy i sprzęty potrzebne do obrzędów pogrzebowych i do odprawiania mszy świętej za zmarłych. Po remoncie służyła jako salka na spotkania dla dzieci i młodzieży Maryjnej. W 1934 roku ks. Proboszcz Wotzka odebrał w Jägerndorf nowe organy ze znakiem „Rieger”, które zostały zainstalowane w naszym kościele. Trzy lata później, 1 października, ks. Jerzy Wotzka zostaje przeniesiony do Kędzierzyna. Drugi stały duszpasterz w Nędzy to ks. Guido Kalka z Bytomia. 1 września 1939 roku wybucha II wojna światowa. W naszej wsi odbywają się ćwiczenia wojsk.. W okresie od 26 grudnia do 7 stycznia 1940 roku odbywały się w parafii drugie misje święte, które poprowadzili o. Makarius i o. Maiurad – franciszkanie z Wrocławia. W październiku 1942 roku siostry zakonne musiały opuścić klasztor i zamieszkały w Domu Parafialnym obok kościoła. Klasztorem zajmował się Niemiecki Związek Socjalny. W 1944 pierwszy proboszcz samodzielnej parafii w Nędzy ks. Jerzy Wotzka obchodził swój srebrny jubileusz kapłaństwa.

29 stycznia 1945 roku po ukończeniu porannej mszy świętej u bram kościoła pojawiła się linia piechoty wojsk radzieckich. Ks. Proboszcz Kalka wyszedł z białą chorągiewką wojskom naprzeciw. 15 lutego ludność Nędzy została ewakuowana za linię frontu ( Kuźnia Raciborska, Rudy Wielkie i okolice ). 5 kwietnia odbyła się pierwsza msza święta po powrocie z ewakuacji. Rok później parafię opuszcza ks. Proboszcz Guido Kalka. Zastępstwo objął neoprezbiter ks. Alojzy Wycisk z Grzegorzowic. W okresie od września 1946 do czerwca 1948 roku proboszczem jest zakonnik ks. Józef Walter. Parafian było wtedy 2800. W maju 1946 roku siostry zakonne wróciły do domu klasztornego, który po działaniach wojennych z trudem uporządkowano. 30 czerwca 1948 roku proboszczem zostaje ks. Jan Gonszczyk z parafii Św. Michała w Gliwicach. 3 miesiące później wyrusza pierwsza pielgrzymka parafialna na święto Podwyższenia Krzyża na Górę Św. Anny. W czasie od 30 stycznia do 6 lutego 1949 roku w parafii trwają dni skupienia na temat „Tydzień o małżeństwie”. W 1951 roku odbyły się dwie pielgrzymki na Górę Św. Anny: 24 czerwca pielgrzymka mężów i młodzieńców, a 6 lipca pielgrzymka dzieci ( około 200 ). 30 stycznia 1952 roku ks. Proboszcz Jan Gonszczyk obchodzi srebrny jubileusz kapłaństwa. W styczniu 1954 roku dzieci i młodzież Maryjna z okazji 53 urodzin ks. Proboszcza przedstawiła teatrzyk „Pasterka z Lourd” w reżyserii p. Miłota. Sztukę odegrano dwukrotnie w Domu Parafialnym. 3 sierpnia siostry zakonne zostały wysiedlone do obozów pracy przez władze państwowe. Trzy lata później w styczniu wróciły trzy siostry: s. Desideria ( pielęgnowała chorych ), s. Magna (była organistką i zakrystianką ) i s. Wacława ( katechetka ). Klasztor był zajęty, więc najpierw zamieszkały u rodziny Hasenberg, później w wynajętym domu przy ulicy Pomiarowej. Od 29 listopada do 8 grudnia 1954 roku odbywała się Nowenna do Matki Bożej w naszym kościele. 14 czerwca 1955 roku pierwszy raz po wojnie odbył się „Dzień starców i chorych”. Po wspólnej mszy świętej w ich intencji odbywały się wspólne śniadania w obejściu probostwa lub w Domu Parafialnym. 23 czerwca 1957 roku święcenia kapłańskie otrzymało trzech diakonów: Alojzy Marcol, Hubert Dobiosz i Gerard Kałuża. 6 października 1957 roku, w odpust, poświęcony został ołtarz główny, który jest w stylu barokowym ( XVIII w. ) i przedstawia Matkę Bożą z Dzieciątkiem, która podaje różaniec świętemu Dominikowi. Rok później zakupiono figury do ołtarza głównego: św. Jadwigi i św. Jana Chrzciciela oraz odnowiono ołtarze Serca Jezusowego i św. Krzyża. W 1959 roku ks. Proboszcz poświęcił nowy ołtarz św. Józefa.

22 lipca parafia wydaje czwartego kapłana po wojnie. Diakon Jan Helmut Sobeczko otrzymuje święcenia kapłańskie w kościele w Nędzy z rąk Jego Eminencji ks. Biskupa Ordynariusza Diecezji Opolskiej Franciszka Jopa. Również w tym roku ks. Proboszcz Jan Gonszczyk rozpisuje wśród parafian zobowiązania ofiarne na nowe dzwony. Do roku 1963 parafia posiadała tylko jeden dzwon, gdyż dwa duże i małe, którym dzwoniono na podniesienie, zostały przez władze hitlerowskie zabrane i przetopione na amunicję w czasie ostatniej wojny. Pozostał tylko dzwon zmarłych, na którym do dziś widnieje napis: „Wenn ich ertöne, denkt euer Söhne, die Blut und Leben für euch gegeben”. Dwa nowe dzwony to: większy pod wezwaniem Chrystusa Króla i mniejszy poświęcony Matce Bożej Różańcowej z łacińskim napisem:

„Mario Matko Łaski
Królowo Litości
Ty chroń nas od wroga
I w godzinie śmierci przyjmij nas”.

W maju tego roku ks. Gonszczyk poświęcił czwarty dzwon pod wezwaniem Jana Chrzciciela -dzwon ten został ufundowany za zebrane ofiary kolędy w roku 1962/63. Od tego czasu kościół posiada cztery dzwony -jak przed wojną. 30 października umiera proboszcz naszej parafii z lat 1937-46, ks. Guido Kalka. W 1946 roku osiedlił się w Niemczech, gdzie jako duszpasterz niestrudzenie pracował w Winnicy Pańskiej. Zmarł w wieku 60 lat w Pattensen gdzie spoczęło jego ciało. W dniach od 18 do 19 lipca 1965r. nasz Kościół nawiedziła kopia obrazu Matki Bożej Jasnogórskiej. 1 stycznia 1970r. obchodzono jubileusz 50-lecia sióstr w Nędzy.

1 sierpnia 1973r. przybywa do Parafii pierwszy ksiądz wikary Piotr Kondziela. W 1974r. zmobilizował parafian do przebudowy pomieszczeń gospodarczych na salki katechetyczne. 30 stycznia 1977r. ks. Gonszczyk obchodził jubileusz 50-tej rocznicy swoich święceń kapłańskich. 26 grudnia tego roku po krótkiej ale ciężkiej chorobie umiera ks. Proboszcz . Pracował w Nędzy ponad 29 lat. Za swoje zasługi otrzymał tytuł ks. Dziekana , a później został Radcą Duchownym. Przeprowadził wiele remontów w parafii, nie było roku, żeby czegoś nie ufundował. Dał podwaliny pod odnowienie Żywego Różańca. Zdanie, które wielokrotnie powtarzał w swoich kazaniach: „Co znaczy człowiekowi choćby cały świat zyskał, a na duszy swojej szkodę poniósł…” Uroczystości pogrzebowej przewodniczył ks. Biskup Alfons Nossol. Kolejnym proboszczem został ks. Piotr Kondziela, a wikarym ks. Aleksander Chmielowski.

W czerwcu 1978 roku, za staraniem ks. Proboszcza, wojewoda katowicki wyraził zgodę na budowę kościoła w Górkach Śląskich . 5 sierpnia 1979r. ks. Biskup Antoni Adamiuk poświęcił plac pod budowę kościoła , a w listopadzie przystąpiono do prac budowlanych. 16 listopada ks. Biskup Ordynariusz Alfons Nossol wbudował kamień węgielny pod nowy kościół. Dokonał również poświęcenia miejsca pod kościół i zaplecze katechetyczno – gospodarcze. Pracami kierował ks. P. Kondziela. 26 sierpnia 1984r. Górki Śląskie otrzymały własnego duszpasterza ks. Gotfryda Fessera . W kościele odbywały się niedzielne msze święte, mimo iż był w surowym stanie. Górki miały wtedy 700 mieszkańców. 4 września 1988r. ks. Biskup Jan Wieczorek dokonał konsekracji kościoła pod wezwaniem Dobrego Pasterza. W Nędzy natomiast, w sierpniu 1981r. zmienia się wikary. Na miejsce ks.A. Chmielowskiego, który został proboszczem w Goświnowicach koło Nysy , przybył neoprezbiter ks. Józef Madloch. Rok później w maju zapada decyzja o budowie domu dla sióstr zakonnych w ogrodzie przy plebani. Dwa lata później budynek był już gotowy. 11 lutego 1985r. nastąpiło poświęcenie Domu Parafialnego ” Ancilla”, a 25 marca poświęcono kaplicę w Domu Parafialnym. Mszę świętą koncelebrowali księża: P. Kondziela, J. Madloch i A. Chmielowski.

25 sierpnia 1984r. nastąpiła zmiana duszpasterzy w Nędzy. Ks. Proboszcz Piotr Kondziela zostaje przeniesiony do Sławic, a ks. Wikary Józef Madloch do Dobrodzienia. Nowym proboszczem zostaje ks. Joachim Miksa z parafii Wszystkich Świętych w Gliwicach, ale już bez ks. Wikarego. Powodem tego było usamodzielnienie się parafii w Górkach Śląskich. W lipcu 1986 roku zmieniły się siostry zakonne. Przybyły: s. Zyta ( przełożona) i s. Dafroza. Również w tym roku wyremontowano dach na kościele i wymieniono rynny, a miejscowy stolarz p. Pawelak wykonał nową ambonkę do Liturgii Słowa. W ciągu następnych dwóch lat wymalowano kościół i zakrystię oraz wybudowano nowe pomieszczenia z przeznaczeniem na salki katechetyczne. 12 czerwca 1988 roku to dzień prymicji neoprezbitera Alojzego Jezuska. W sierpniu do naszej parafii przybył wikary ks. Marian Demarczyk, lecz po tygodniu został przeniesiony do parafii Św. Św. Piotra i Pawła w Opolu. W 1990 roku ks. Biskup znów przydzielił nam księdza wikarego, tym razem był to ks. Herman Mandok. Po dwóch miesiącach jednak został przeniesiony do Chróściny Grodkowskiej. 25 maja 1991r. – prymicje obchodzi kolejny kapłan z naszej parafii.

Pierwszym po wojnie franciszkaninem został Franciszek Kanci, który przyjął zakonne imię Bronisław. Od 1984r. przebywał w klasztorze zakonnym w Kłodzku, po siedmiu latach studiów przyjął święcenia kapłańskie. Jest trzynastym kapłanem w Nędzy po wojnie. 25 marca 1992r. nastąpił nowy podział administracyjny Kościoła w Polsce. Dotychczas parafia Matki Bożej Różańcowej w Nędzy należała do diecezji w Opolu, arcydiecezja Wrocław. Po podziale parafia należy do diecezji w Gliwicach, arcydiecezja w Katowicach. Pierwszym ordynariuszem diecezji w Gliwicach został ks. Biskup Jan Wieczorek, zaś biskupem pomocniczym ks. Biskup Gerhard Kusz. 4 sierpnia 1992r. odbyła się uroczysta msza święta z okazji 40-tych urodzin ks.proboszcza. Celebrował ją jubilat ks. J.Miksa w asyście ks. P.Morcinca i ks. A.Jezuska.

18 października 1992r. rozpoczyna działalność „Caritas”. Dwa lata poźniej, w marcu nastąpiło otwarcie Stacji Opieki, która od 1 czerwca 1995r. mieściła się w salkach katechetycznych Domu Parafialnego. W tym samym miesiącu „Caritas’ otrzymał w dzierżawę dom, który rozpoczęto remontować, aby oddać go do użytku Stacji 18 grudnia 1995r.

Rok 1994 to dla parafii rok remontów. Wymieniono ławki, wymalowano kościół , wyremontowano i oddano do użytku kostnicę. Rozpoczęto złocenie dwóch ołtarzy, wyremontowano organy i wymieniono krzyż na wieży kościelnej. 18 grudnia 1994r. ks. Biskup wyznaczył dla naszej parafii pomocników do rozdzielania Komunii Świętej, tzw. nadzwyczajnych szafarzy Komunii Świętej. Zostali nimi p. Bernard Niestrój i p. Edward Zmuda. W dniach 3 -4 lipca 1996r. po raz drugi naszą parafię nawiedziła kopia obrazu Matki Bożej Jasnogórskiej. Na powitanie przybył ks. Biskup pomocniczy Gerhard Kusz, a całości przewodniczył o. franciszkanie Miron Gola i o. Kapistran z Góry Św. Anny. O 24:00 odbyła się Pasterka Maryjna w intencji kapłanów i sióstr zakonnych pracujących kiedyś w parafii i stąd się wywodzących. Z kapłanów obecni byli : Alojzy i Stefan Jezusek, Franciszek Wolnik, Aleksander Chmielowski, Józef Madloch, Bronisław Kanci i obecny ks. Proboszcz. Mszy św. przewodniczył i homilię wygłosił ks.prof. Helmut Jan Sobeczko. 16 sierpnia 1996r. , po 77 latach służby w naszej parafii, odeszły siostry zakonne Zgromadzenia Sióstr Służebniczek NMP : s. Gabriela, s. Konsilia.

24 listopada 1996r. , po raz pierwszy od utworzenia diecezji gliwickiej, naszą parafię odwiedził ks. Biskup ordynariusz Jan Wieczorek. Brał udział w uroczystości z okazji 150-lecia kolei w Nędzy, przewodnicząc w mszy św. i poświęcając nowo ufundowaną figurę św. Katarzyny. 31 maja 1998r. to dzień 14-tych prymicji po wojnie w naszej parafii oraz pierwszy kapłan wydany z i dla diecezji gliwickiej – ks. Marian Błaszczok. Aktualnie ks. Wikary w Tarnowskich Górach. Parafianie ofiarowali nową figurę św. Krzysztofa – patrona kierowców, motorowerzystów i rowerzystów. W niedzielę 6 czerwca 1999 roku została uroczyście poświęcona.

Rok 2000 to rok zmian. Przed kościołem został ustawiony nowy krzyż misyjny, odnowiona została kaplica grobowa ks. A. Reifa i powiększono cmentarz dzięki darowiźnie parafianki. W dawnym Domu Sióstr powstał Ministrancki Ośrodek Formacyjny Diecezji Gliwickiej. Dyrektor Ośrodka, ks. Dziekan Jacek Skorniewski, został rezydentem w naszej parafii. Od 1985 roku „Wakacje z Bogiem” przeżywa w naszej parafii młodzież z różnych parafii całego kraju, duszpasterzowanych przez Księży Pallotynów. Na zakończenie warto dodać, iż parafianie z Nędzy od lat wiele pielgrzymują. Najczęstsze miejsca pielgrzymek to: Częstochowa, Łagiewniki, Trzebnica, Sławice, Bardo, Gilde, Wambierzyce, Turze Śl., Rudy Wielkie, Góra św. Anny, Kamień Śl. Jak wynika z wyżej przedstawionej niewielkiej liczby faktów parafia Nędza nie może porównywać się z innymi kilkusetletnimi parafiami Ziemi Śląskiej, ale ma dość ciekawą i obszerną historię. Gdy parafia będzie obchodzić 100 lecie Kościoła parafialnego – będzie to czas refleksji nad tym czy znamy choć trochę historię parafii, co dobrego wspólnie zrobiliśmy, a co jeszcze warto by uczynić, bo ” gdzie Bóg nas posiał, tam mamy kwitnąć”.

Opracowała Małgorzata Bonk